Historia wagonu

W przedsiębiorstwach komunikacyjnych w całym kraju, poza pojazdami liniowymi, eksploatowane są wozy zaplecza technicznego przeznaczone do różnych funkcji, od holowników, solarek i piaskarek, aż po wagony do odchwaszczania, odśnieżania, transportu, czy naprawy i badań torowisk oraz sieci trakcyjnej. Większość pojazdów tego typu była produkowana we własnym zakresie przez firmy komunikacyjne poprzez przebudowę egzemplarzy wycofanych z ruchu pasażerskiego, ale zdarzały się również tramwaje i samochody specjalnie zakupione w tym celu, stanowiły jednak mniejszość. We Wrocławiu, kiedy miasto leżało jeszcze na terenach niemieckich, od początku XX wieku były eksploatowane wagony typu Neu Berolina. Bardzo popularne także w Berlinie wagony długo woziły Wrocławian, ale z czasem były wycofywane z ruchu. Jednak nie wszystkie zniknęły ostatecznie z ulic. Część tych tramwajów, jeszcze w latach ‘20 zostało przebudowanych na pojazdy techniczne.

Wagon gospodarczy oznaczony jeszcze we Wrocławiu numerem G-051 jest małą lokomotywą elektryczną, przystosowaną zarówno do ciągnięcia tramwajów jak i przetaczania wagonów kolejowych. Na podwoziu wagonu typu Berolina zabudowano zupełnie nowe pudło, wyposażone w zlokalizowaną po środku pojazdu kabinę motorniczego z jednym nastawnikiem jazdy i dobrym widokiem we wszystkich kierunkach, co bardzo ułatwia manewrowanie na terenie zajezdni i bocznic. Oporniki rozruchowe zostały przeniesione z dachu do wnętrza tramwaju, we wnęki pod skosami między kabiną, a sprzęgami, co było spowodowane brakiem miejsca na dachu pojazdu. Nowa zabudowa posiada zamontowane typowe sprzęgi tramwajowe typu Alberta, a także charakterystyczne okrągłe zderzaki kolejowe wraz ze sprzęgiem śrubowym. Dodatkowo wagon wyposażono w dwa reflektory między zderzakami oraz trzeci, w kształcie litery “X” na dachu pojazdu, co poprawiało zdecydowanie widoczność w trakcie manewrów i upodabniało jego osygnalizowanie do technicznych pojazdów kolejowych. Jednak pomimo tych licznych przeróbek dostosowujących tramwaj do lekkich prac manewrowych na terenie bocznic i ułatwiających holowanie tramwajów, pojazd nie był wyposażony w stosowane na kolei hamulce pneumatyczne, co uniemożliwiało motorniczemu hamowanie całym składem kolejowym ze swojego stanowiska.

Mała moc tramwajowych silników elektrycznych z przełomu XIX i XX wieku ograniczała masę całkowitą holowanego składu, wykluczało to lokomotywę z prowadzenia ciężkich składów wagonowych. Za to często pojazdy tej serii były wykorzystywane do prowadzenia tramwajowych pociągów towarowych na terenie Wrocławia, zaopatrując m. in. place targowe. Tramwaj G-051 prawdopodobnie jako jedyny spośród kilku przedstawicieli holowników BT-1 przetrwał II Wojnę Światową i brał udział w akcji odgruzowywania, zrujnowanego działaniami wojennymi, Wrocławia. W latach 60-tych poprawiono jego parametry trakcyjne poprzez ujednolicenie aparatury elektrycznej – silników trakcyjnych, oporników rozruchowych i nastawnika jazdy – z wagonami typu N. Podwoiło to moc holownika, co przy niskiej masie własnej swojej oraz platform tramwajowych znacząco zwiększyło możliwość formowania składów technicznych. Tramwaj był eksploatowany na Dolnym Śląsku do lat ‘70.

Holownik G-051 trafił w latach ‘80 wraz z kilkoma innymi pojazdami do starej hali przy ulicy Św. Wawrzyńca, która miała dać początek jednemu z planowanych wówczas ogólnopolskich muzeów komunikacji miejskiej. Założeń tych ostatecznie nie zrealizowano, ale tramwaj oczekiwał przez 30 lat w kształtującym się Muzeum Inżynierii Miejskiej, aby zostać ostatecznie wyremontowanym. W związku z dofinansowaniem placówki ze środków Unii Europejskiej, podjęto decyzję o rozbudowie ekspozycji muzealnej, w tym o remoncie i przywróceniu do ruchu kilku wagonów tramwajowych. Po półrocznym remoncie, który został zlecony MPK S.A. w Krakowie, pojazd zadebiutował jako nietypowy tramwaj świąteczny tuż przed Bożym Narodzeniem w 2016 roku. Odbudowa byłego wrocławskiego elektrowozu poszerzyła krakowską kolekcję pojazdów zabytkowych o unikalny na skalę Polski pojazd i zwróciła uwagę na istotną wartość techniczną i historyczną pojazdów gospodarczych, które stosowały polskie firmy przewozowe.

Dane techniczne

Galeria